Әдәбият

Язучылар

Абдулла Алиш

1908 - 1944

Абдулла Алиш 1930-нчы еллар татар балалар әдәбиятының терәге булды, аның әкиятләре, шигырьләре һәм пьесалары яшь укучыларны әсир итте. Аның батырлыгы әдәбиятта гына түгел, фашизмга каршы көрәштә дә чагылыш тапты. Аның гомере һәм мираслары Ватанга тугрылык һәм балаларга мәхәббәт символы булып калды.

Галиәсгар Камал

1879 - 1933
күренекле татар драматургы, публицист һәм мәгърифәтче, татар театр сәнгатенең нигез салучыларыннан берсе. Аның «Банкрот», «Безнең шәһәр серләре», «Хаҗиләр» кебек пьесалары милли театр сәхнәсендә озак еллар куела, җәмгыятьтәге проблемаларны ачып сала һәм халык арасында зур популярлык казана.

Галимҗан Гыйльманов

1957 –

язучы, шагыйрь, драматург һәм әдәбият белгече, ул үз әсәрләрендә татар мифологиясен, халык риваятьләрен, балалар әдәбиятын һәм драматургияне үстерүгә зур өлеш кертә. Ул шулай ук Казан университетында укыта, Татарстан китап нәшриятында эшли, һәм күпсанлы китаплар, пьесалар, балалар өчен шигырьләр авторы буларак танылган.

Кояш Тимбикова

1937 - 2004
татар язучысы, шагыйрә, публицист һәм журналист, ул 1959 елдан башлап гомере буена «Азат хатын» һәм «Казан утлары» журналларында әдәби хезмәткәр һәм бүлек мөдире вазифаларын башкарган. Аның иҗатында авыл тормышы, хатын‑кыз образы, татар театры мәхәббәте чагыла — ул күпсанлы повесть, хикәяләр һәм очерклар чыгарып, Хөсәен Ямашев премиясе һәм Татарстанның атказанган сәнгать эшлеклесе исеменә лаек була

Фатих Әмирхан

1886 - 1926

күренекле татар язучысы, публицист, драматург, әдәби тәнкыйтьче һәм җәмәгать эшлеклесе, татар сатира жанрының тәүге вәкилләреннән берсе, ул балалар, яшьләр һәм милли яңарыш темаларын күтәргән Әл-Ислах, Кояш, Аң һәм башка басмаларны җитәкләгән. Тормышының зур өлешен инвалид коляскасында уздырса да, ул Фәтхулла хәзрәт, Яшьләр, Тигезсезләр кебек сатирик һәм прозаик әсәрләр иҗат итеп, татар әдәбиятында критик реализм һәм заманча фикерләүне ныгыткан.

Аяз Гыйләҗев

1928 - 2002

күренекле татар язучысы һәм драматургы, Татарстанның халык язучысы (1993), шулай ук Г. Тукай һәм М. Горький исемендәге дәүләт премияләре лауреаты, аның «Три аршина земли», «Жемчужина Зая», «Җомга кич» кебек чыгышлары татар авыл-горурлыгын, кешенең рухи катлаулылыгын реалистик телдә сурәтли. Гыйләҗев 1950–1955 елларда ГУЛАГта булган, бу тормыш тәҗрибәсе аның иҗатында кешенең эчке дөньясын, иҗтимагый шартлар һәм рухи кыйммәтләр арасындагы каршылыкларны тирән анализлап сурәтләүдә төп роль уйный .

Гомәр Бәширов

1901 - 1999

татар прозасының классик вәкилләреннән берсе, аның иҗаты татар халкының тарихи язмышын, гореф-гадәтләрен һәм милли хисләрен тирән тасвирлавы белән аерылып тора. Ул «Намус», «Тукай» кебек романнары аша киң танылу ала һәм татар әдәбиятына зур өлеш кертә.

Кәрим Тинчурин

1887–1938

татар драматург, актёр, режиссёр һәм театр педагогы, профессиональ татар театрының нигезләүчеләреннән берсе; ул драматургиянең көчле реализм юлын үстереп, “Голубая шаль”, “Казанское полотенце”, “Американ” һәм башка пьесалар иҗат иткән һәм башкаланың Татар дәүләт драма-дәүләтләр театрын башлап җибәргән. 1937–38 елларда золымга дучар ителеп репрессияләнгән, соңрак реабилитацияләнгән; Казанда аның исемендәге театр һәм парк саклана .

Фатих Хөсни

(1908–1996)

күренекле татар язучысы, тәнкыйтьче һәм драматург, ул «Усаллар», «Гыйльмениса һәм аның күршеләре» кебек әсәрләре белән танылган. Аның иҗаты татар халкының көнкүреше, сугыш еллары һәм җәмгыятьтәге үзгәрешләрне тирән тасвирлавы белән аерылып тора.

Әмирхан Еники

(1930–2001)
күренекле татар язучысы, публицист, тәрҗемәче һәм Габдулла Тукай исемендәге дәүләт премиясе лауреаты, Татарстанның халык язучысы; әсәрләре арасында. Аның Ватан сугышы темасына багышланган фронтовик прозасы — кебек хикәяләр — кешенең рухи ныклыгын һәм һөнәри мәхәббәтен чагылдыра

Мөхәммәт Мәһдиев

(1930–2012)
авыл чынбарлыгын һәм сугыш дәверен халыкчан, тирән эчтәлекле стиль белән сурәтләгән шагыйрь-прозаик, халык язучысы, әдәбият галиме һәм тәнкыйтьче. Аның “Без – кырык беренче ел балалары”, “Кеше китә – җыры кала”, “Фронтовиклар” кебек әсәрләре кешенең рухи булмышын һәм заманча җәмгыять проблемаларын тасвирлаучы көчле иҗат үрнәкләре.

Галимҗан Ибраһимов

(1871–1938)

Зур татар әдәбият классигы буларак, ул авыл тормышын, татар хатын‑кыз образы һәм яшьләр үзгәрешләрен реалистик проза аша яктырта, кебек романнары ярдәмендә милли аңны үстерә. Шулай ук ул тел белгече буларак, татар грамматикасы һәм укыту методикасы өлкәсендә фәнни хезмәтләр кертә, җәмәгать эшлеклесе буларак милли-мәгариф оешмаларын җитәкли .

Кол Гали

(1183–1236)
Урта гасырларда иҗат иткән борынгы болгар-татар шагыйре һәм лироэпик поэма авторы, аның иң мәшhүр әсәре. Бу поэма XIII гасырда тюрки телендә язылып, Волж Болгариясендә киң таралып, Төньяк Кавказ, татар, башкорт, казах, үзбәк телләре өчен дә этник-мәдәни эз калдырган

Шагыйрьләр

Илсөяр Иксанова

(1957 - present)
Рәсми журналистика, шигърият һәм проза өлкәсендә актив эшләүче шагыйрә, Татарстан Язучылар берлеге рәисе урынбасары. Аның иҗаты хатын-кыз темасын, җәмгыятьне һәм драматургияне тирән сурәтли, 40тан артык китап, поэзия, пьеса һәм публицистика әсәрләре аша таныла.

Роберт Миңнуллин

(1935–2012)
татар халык шагыйре, журналист һәм җәмәгать эшлеклесе булып, аның балаларга багышланган лирик шигырьләре, публицистик мәкаләләре һәм сәләтле депутат чыгышлары татар әдәбиятында һәм җәмгыять тормышында тирән эз калдырды. Ул 34 китап авторы, күпгә танылган җырының сүзләре белән халык йөрәгендә мәңге сакланырлык рухи мираска ия булды.

Муса Җәлил

Бөек Ватан сугышы фронтына китеп, әсирлектә Моабит дәфтәрләрен язып, фашистларга каршы көрәштә батырлык күрсәткән бөек татар шагыйре һәм герой буларак мәңгелек дан казанды. Аның иҗаты күтәренке патриотик шигырьләрдән алып эчке лирик хисләргә кадәр бай, ул Советлар Союзы Герое һәм Лауреат Ленин премиясе исемнәренә лаек булды.

Хәсән Туфан

(1900–1973)
татар совет поэзиясенең классигы, ул хезмәт, мәхәббәт һәм халык язмышы темаларын тамырдан яңача, ритмик һәм лирик формалар аша ачкан. Аның иҗатында дини-мәктәп тәҗрибәсе, Уралдагы алтын шахталары һәм репрессия казанышлары осталык белән чагылыш табып, милләтнең трагедия һәм өметен тасвирлый.